آغاز به کار سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی و صلاحیت ممیزی انرژی ساختمان
با نزدیک‌شدن به فصل زمستان و روشن‌شدن سامانه‌های گرمایشی در ساختمان‌ها خطرات ناشی از گازگرفتگی هم افزایش یافته است. به همین دلیل مراقبت‌های پیش از نصب بخاری‌های گازی امری لازم است.
در این خصوص پایگاه خبری سازمان نظام مهندسی ساختمان با مهندس احمدرضا طاهری اصل، دارای مدرک کارشناسی ارشد مکانیک، رییس کمیسیون انرژی، استاندارد مصالح و محیط زیست شورای مرکزی و مدیر امور اجرایی انرژی و نوآوری سازمان نظام مهندسی کشور به گفت‌وگو نشست که در پی می‌خوانید.
با توجه به این موضوع که بخشی از ساختمان‌های مسکونی در کشور برای تولید انرژی گرمایی از بخاری گازی استفاده می‌کنند، آیا آمار حدودی از ساختمان‌هایی که از بخاری گازی استفاده می‌کنند، موجود است؟
آمار دقیقی از میزان استفاده از بخاری گازی در کشور در دسترس نیست. اما می‌توان گفت بیش از ۸۰ درصد ساختمان‌هایی که پیش از سال ۱۳۸۷ ساخته شده‌اند، از بخاری گازی استفاده می‌کنند و متقابلاً بیش از ۸۰ درصد ساختمان‌هایی که پس از این تاریخ ساخته شده‌اند از پایانه‌های دیگر حرارتی مانند رادیاتور و پکیج برای تولید انرژی گرمایی استفاده می‌کنند.
با توجه به درصد پایین‌تر ایمنی بخاری‌های گازی نسبت به پایانه‌های دیگر حرارتی، آیا هدفگذاری خاصی برای اجباری شدن استفاده از پایانه‌های دیگر حرارتی اندیشیده شده است یا همچنان طراحی گرمایش ساختمان در هر دو بخش بخاری گازی و پایانه‌های رادیاتوری آزاد و انتخابی است؟
به استناد مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان، برای فضاهای کمتر از ۶۰ متر مربع استفاده از بخاری گازی مجاز نیست. همچنین در صورتی که یک ساختمان، دارای بیش از ۱۰ واحد مسکونی باشد، این ساختمان، مجتمع مسکونی محسوب می‌شود و در گروه ساختمان‌های عمومی قرار گرفته و مجاز به استفاده از بخاری گازی برای تولید انرژی گرمایی نیست. همچنین چنین ساختمان‌هایی باید دارای موتورخانه مرکزی برای تولید و انتقال انرژی باشند. اما طراحان ساختمان به دلیل مشکلات آتی در تقسیم هزینه‌های پرداختی از سوی ساکنان ساختمان، از طراحی موتورخانه مرکزی خودداری می‌کنند. در عین حال برای این مشکل نیز راهکاری وجود دارد و آن هم نصب دستگاه انرژی بیتر برای هر واحد مسکونی است که هزینه‌های پرداختی برای هر واحد را جداگانه محاسبه می‌کند. همچنین بخاری هِرماتیک(کوره‌بسته) جایگزینی مناسب برای بخاری‌های گازی است که در مبحث ۱۴ به آن اشاره شده است. این نوع بخاری‌ها، هم هوای لازم برای احتراق را از خارج از ساختمان دریافت می‌کنند و هم گاز حاصل از احتراق را به خارج از ساختمان هدایت می‌کنند که این توانایی، امتیاز بزرگی برای پاک ماندن محیط بهره‌برداری است.
آیا در حال حاضر، رتبه‌بندی یا نمره‌گذاری خاصی برای ساختمان‌های موجود در کشور از نظر ایمنی و انرژی وجود دارد؟ آیا ساختمان‌ها چه در هنگام ساخت و چه در طول مدت بهره‌برداری، مورد ارزیابی کیفی ایمنی و مصرف انرژی قرار می‌گیرند؟
در بحث ایمنی و انرژی ساختمان، دو مشکل بزرگ وجود دارد. اول آن که همه اقدامات نظارتی سازمان، فقط در هنگام ساخت و تا زمان تحویل و آغاز بهره‌برداری از ساختمان وجود دارند و پس از این تاریخ، هیچ نظارتی روی بهره‌برداری از ساختمان وجود ندارد. اگرچه مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان، اصول لازم برای نظارت دائمی روی ساختمان‌ها را در بر می‌گیرد، ولی هم به دلیل کاستی‌های موجود در این مبحث، و هم به دلیل نبود عزم ملی برای اجرای این مبحث، هنوز شکل اجرایی به خود نگرفته است. مشکل دوم این است که بسیاری از تجهیزات تأسیساتی و انرژی ساختمان پس از تحویل ساختمان، نصب و راه‌اندازی می‌شوند. بنابراین چه در زمان آغاز بهره‌برداری و چه در طول مدت بهره‌برداری ساکنان ساختمان، مهندس ناظر حضور ندارد و هیچ نظارت فنی و کیفی روی کیفیت تجهیزات مورد نظر اعمال نمی‌شود. این دو مشکل، ریشه در یک معضل اصلی دارد و آن هم نبود قانون رتبه‌بندی کیفی ساختمان‌ها از نظر ایمنی و مصرف انرژی است. اگر این اتفاق بیفتد، همه ساختمان‌ها در هنگام ساخت، نصب تجهیزات، بهره‌برداری، و حتی فروش، بررسی و برچسب‌گذاری می‌شوند و همه اینها باعث می‌شود تا سازندگان، مالکان، بهره‌برداران، و حتی خریداران مسکن، نسبت به این موضوع توجه داشته باشند و خودبخود راندمان ساخت، تجهیزات، و بهره‌برداری انرژی ساختمانی بالا برود.
آیا سازمان نظام مهندسی کشور، شرکت ملی گاز ایران، و دیگر سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با ساختمان که کار تأمین گاز را برای ساختمان‌های مسکونی انجام می‌دهند، از میزان آگاهی بهره‌برداران از مسائل ایمنی و خطرات احتمالی گاز، و همچنین مصرف بهینه این انرژی اطلاع دارند؟ آیا برنامه‌ای برای آموزش و اطلاع‌رسانی به شهروندان در دستور کار سازمان قرار دارد؟
سال‌ها سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در همکاری با شبکه‌های تلویزیونی، برنامه‌های زیادی را در این زمینه انجام داده‌اند. اما در حال حاضر سازمان، پیگیر ایجاد واحدهای انرژی در سراسر کشور است تا با تربیت و آموزش کارشناسان انرژی، تور آموزشی بهینه‌سازی مصرف انرژی و تور آموزشی مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان را برای همه شهروندان از جمله سازندگان و مالکان و بهره‌برداران برگزار کند. این آموزش‌ها شامل ۱۲ مدل اینفوگرافیک، کلیپ‌های آموزشی و دیگر منابع آموزشی است. همچنین، آخرین برنامه سازمان، موسوم به پروژه بهینه‌سازی درباره ایجاد سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی ساختمان است که این سامانه طی همکاری با مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی در حال ساخت است و از سال ۱۴۰۱ در دو بخش ساختمان‌های نوساز و همچنین ساختمان‌های موجود، آغاز به کار خواهد کرد. همچنین برنامه تربیت مدرسان انرژی و شبیه‌سازی انرژی از دیگر برنامه‌های این دفتر برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور در دستور کار قرار دارد. البته همکاری وزارت راه و شهرسازی و وزارت کشور، و همچنین وزارت‌های نفت و نیرو را مهمترین نیاز برای ایجاد سامانه رتبه‌بندی انرژی ساختمان‌ها، و همچنین اعطای پروانه بهره‌برداری انرژی ساختمان می‌دانم تا همه این برنامه‌ها به هدف واقعی خود برسند.
حرف آخر؟
در پایان، دو درخواست خود را اعلام می‌کنم. با اشاره به این موضوع که آخرین چک‌لیست‌های طراحی و نظارت مبحث ۱۹ ساختمان، تهیه شده و به وزارت‌های راه و شهرسازی ارسال شده‌اند، درخواست می‌کنم چک‌لیست‌ها هر چه سریع‌تر برای اجرایی‌شدن و گام برداشتن در جهت حفظ منابع ملی و مصرف بهینه انرژی در کشور ابلاغ شوند. دوم این که با توجه به تهیه سامانه ملی پایش اطلاعات انرژی کشور، درخواست خود را مبنی بر اعطای صلاحیت ممیزی و بازرسی انرژی به اعضای سازمان نظام مهندسی، اعلام می‌کنم.
گفت‌وگو: محمودرضا حبیبی
